SMED – Single Minut Exchange of Die

SMED staat voor Single Minute Exchange of Die en is een bekende methodiek om verspillingen in een proces te reduceren. De methodiek is bedacht door Shigeo Shingo en richt zich op het snel en efficiënt omstellen van een proces.

Vooral in productie- en fabricageprocessen wordt SMED veelvuldig gebruikt voor het omstellen van een lopend productieproces naar een alternatief productieproces (Product X naar Product Y). Door het reduceren van omsteltijden (EN: Changeover Times – C/O) kunnen grote winsten worden geboekt op onder andere het gebied van capaciteit, doorlooptijden en (voorraad-)kosten. Daarnaast dragen consistentere en efficiëntere omstellingen bij aan het creëren van een meer voorspelbaar proces. Omstellen verloopt in het algmeen in drie hoofdfasen (3 “Ups”):

  • Clean-Up: verwijderen van producten, materialen en componenten uit het proces;
  • Set-Up: daadwerkelijk wijzigen van het proces (machine/installatie);
  • Start-Up: opstarten van het nieuwe proces (inclusief fine tuning) + nazorg.

Traditioneel wordt de omsteltijd gedefinieerd alszijnde de effectief benodigde tijd voor het daadwerkelijk omstellen van de machine middels het gebruik van gereedschap en/of apparatuur (fysiek). SMED herdefinieert deze omschrijving door te stellen dat de omsteltijd wordt bepaald door de effectieve tijd tussen de laatste waarde toevoegende productiestap van de voorgaande productierun, tot de eerste waarde toevoegende productiestap van de volgende productierun. Hierdoor worden naast de daadwerkelijke (fysieke) omstelling eveneens alle overige verliezen gedefinieerd, welke vrijwel altijd vele malen groter zijn.

Toepassing

Het reduceren van omsteltijden is een cyclus, echter dient op een zeker moment vanuit een nulsituatie te worden gestart. Hiervoor wordt veelvuldig gebruik gemaakt van een zogeheten ‘Event‘. Afhankelijk van de omvang van het proces kan dit event enkele dagen tot weken in beslag nemen. De basiselementen van een dergelijk event worden gevormd door:

Mens

Het is noodzakelijk om mensen te betrekken bij een SMED-Event. Het gaat hierbij om belanghebbende van het proces, waarbij de focus ligt op:

  • Klant van het proces;
  • Leverancier van het proces;
  • Proceseigenaar.

Een SMED-Event is een activiteit in teamverband, oftewel een vereiste om met mensen uit het betreffende proces samen te werken. Naast bovengenoemde ‘standaard-aanwezigen’ is het eveneens raadzaam mensen te betrekken vanuit Production/Process Engineering, Maintenance Engineering en de Kwaliteitsdienst.

Ondersteuning

Een SMED-Event kan significante wijzigingen tot stand brengen. Het is van groot belang dat het managementteam het event ondersteunt en het team voorziet van alle benodigde middelen. Daarnaast is het essentieel dat één persoon als leidinggevende de rol van de klant van het betreffende proces behartigd.

Scope

In veel gevallen faalt een SMED-Event doordat de vooraf opgestelde scope niet wordt toegepast. Betrokkenen hebben de neiging om doelstellingen te passeren en buiten de afbakening (Scope) te functioneren. Dit levert geen gewenste resultaten op welke bijdragen aan het behalen van de doelstelling(en).

Communicatie

Het is van essentieel belang dat alle betrokkenen van het betreffende proces op de hoogte zijn van het bestaan van het SMED-Event en de mogelijke wijzigingen die dit teweegbrengt. Daarnaast is belangrijk dat er voldoende wordt gecommuniceerd over de taken welke verricht dienen te worden. Taken worden niet alleen geplaatst op een To-Do-List, maar dienen eveneens uitgevoerd te worden. In dit opzicht volgt een SMED-Event een Kaizen-Event en de bijbehorende mentaliteit om het iedere dag toe te passen, in plaats van werkzaamheden in te plannen en zodoende na een langere tijd uit te voeren. Inplannen van werkzaamheden wordt binnen veel organisaties misbruikt als middel om aan te tonen dat men bezig is met de werkzaamheden, terwijl deze in veel gevallen direct opgelost (hadden) kunnen worden.

Materieel

Veel vergaderingen en werkzaamheden zullen in het proces zelf worden uitgevoerd. Desondanks is er de facilitaire noodzaak om de beschikking te hebben over een trainingscentrum voor alle betrokkenen. Daarnaast dient men de beschikking te hebben over materiële zaken ten behoeve van visualisatie (video, flowcharts, process-mapping).

Nadat er een team is geformeerd en geïntroduceerd in de basisprincipes van SMED, dient er een stappenplan gedefinieerd te worden. Voor het reduceren van omsteltijden worden zeven basisstappen onderscheiden:

  1. Observeer de huidige methodiek (Fase-A);
  2. Scheiding van interne en externe omstelactiviteiten (Fase-B);
  3. Converteer interne activiteiten naar externe activiteiten (Fase-C);
  4. Stroomlijn (Fase-D);
  5. Stroomlijn de externe activiteiten tot gelijke omvang van de interne activiteiten (Fase-D);
  6. Documenteer de nieuwe procedure en doorlopen/geplande acties;
  7. Herhaal de methodiek.

Het onderscheid tussen interne en externe activiteiten is van groot belang.

Interne activiteiten

Dit zijn activiteiten welke alleen uitgevoerd kunnen worden wanneer het betreffende proces is gestopt. Bijvoorbeeld: verstellen inwendige machinedelen.

Externe activiteiten

Dit zijn activiteiten welke uitgevoerd kunnen worden terwijl het proces nog operationeel is, of terwijl het volgende proces reeds gestart is. Bijvoorbeeld: klaarleggen van gereedschappen.

De scheiding tussen de twee categorieën is in veel organisaties onduidelijk, waardoor handelingen op voorhand worden gedefinieerd als interne activiteiten. Het is in dit soort gevallen vaak onduidelijk wat voor handeling het betreft, waardoor men ‘voor de zekerheid’ de handeling uitvoert bij een stilstaand proces. Dergelijke beslissingen zijn gebaseerd op angst en onnodig wanneer er vooraf onderzoek wordt gedaan (tijd vrijmaken). Door deze onduidelijkheid is het converteren van interne activiteiten naar externe activiteiten (stap 3) dan ook essentieel, doordat gedurende deze stap streng wordt gekeken naar de mogelijke winsten op dit gebied.

Bijvoorbeeld door het gebruik van mallen is het mogelijk om de afstelling van onderdelen ten opzichte van elkaar, te verrichten als externe activiteit. Het afstellen in de machine is door het gebruik van een mal niet langer noodzakelijk, waardoor de afgestelde delen direct kunnen worden ingebouwd. Nadat er een nieuwe omstelprocedure tot stand is gekomen dient deze gedocumenteerd te worden, zodat wijzigingen ook voor andere betrokkenen (bijvoorbeeld de avonddienst) bekend zijn. Vervolgens dient de cyclus zich in het kader van Continu Verbeteren (Kaizen) te herhalen, zodat SMED een iteratief karakter krijgt en continu onder de aandacht is.